Rất nhiều người từng có dịp đặt chân đến Cù Lao Chàm (xã Tân Hiệp, TP.Hội An) nhưng một chuyến khám phá những cánh rừng trên đảo hẳn là trải nghiệm hoàn toàn lạ lẫm và thú vị...

Tết Nguyên tiêu (tết Thượng nguyên) là một trong những lễ hội quan trọng có từ lâu đời của cộng đồng cư dân Hội An. Lễ tết này mang những giá trị văn hóa tiêu biểu và có những nét đặc trưng riêng so với nhiều nơi ở Việt Nam và châu Á do được hình thành trên cơ sở truyền thống văn hóa bản địa của Việt Nam và có sự giao lưu tiếp biến văn hóa với các nước Trung Hoa, Nhật Bản.

Đóng ghe/thuyền đua và tổ chức hoạt động đua ghe/thuyền vào các dịp lễ, tết từ lâu đã trở thành nét văn hóa dân gian độc đáo của nhiều vùng miền ở Việt Nam như đua ghe Ngo ở Nam bộ, bơi chải ở miền Bắc và đua ghe ở miền Trung.

Trong quá trình thực hiện một đề tài về văn hóa làng xã Hội An truyền thống, chúng tôi may mắn được tiếp cận một tập tư liệu quý. Đây là một tập tư liệu dày gần 3000 trang, là kết quả của một cuộc điều tra của trường Viễn Đông Bác Cổ đầu những năm 1942-1943 . Về tổng quan, đây là tập điều tra về các làng tại Quảng Nam, trong đó có Hội An. Ghi chép khá chi tiết, gồm cả chữ Hán Nôm, Pháp văn và Quốc ngữ. Nội dung chính đề cập đến tự khí, văn tự, quan lộ, sắc phong... trong các làng xã, kèm theo sơ đồ vẽ tay chỉ dẫn.

Từ Hội An, nhìn về phía biển Đông ta thấy những hòn đảo nhỏ nhấp nhô in trên nền trời xanh thẳm. Đó là Cù Lao Chàm, một quần đảo xinh đẹp, nằmcách bờ biển Cửa Đại, Hội An 15 km. Đến Cù Lao Chàm, du khách sẽ được cư dân trên đảo giới thiệu về một loài cây gỗ đa tác dụng và có hoa đẹp: cây Ngô đồng. Nghe tên cây, người ta nhớ đến loài cây nổi tiếng của Trung Quốc cũng có hoa đẹp và lá vàng rụng khi mùa thu đến. Hai câu thơ cổ về loài cây này vẫn được nhiều người nhắc đến : Ngô đồng nhất diệp lạc/ Thiên hạ cộng tri thu ( dịch ra tiếng Việt: Ngô đồng một lá rơi ra/ Báo cho thiên hạ biết là thu sang). Cây Ngô đồng trong hai câu thơ này cũng chính là cây Ngô đồng được trồng ở Huế và đã được vua Minh Mạng cho khắc hình cây vào Cửu đỉnh đặt trong sân Nội Điện.

Quần đảo Cù Lao Chàm nằm về phía Đông tỉnh Quảng Nam, cách thị xã Hội An 18 km, ở vị trí 15052’ - 16000 vĩ độ Bắc và 108022’ - 108044’ kinh độ Đông. Quần đảo Cù Lao Chàm bao gồm 08 hòn đảo, lớn nhất là Hòn Lao với diện tích 1.317 ha, các đảo còn lại có tổng diện tích là 327 ha. Ở đây có khí hậu nhiệt đới gió mùa và giao động nhiệt độ trung bình trong năm không lớn, chỉ khoảng 6-70C. Giông bão thường xuất hiện vào tháng 9 và tháng 10 trong năm. Tuy không xa đất liền, vùng nước quanh quần đảo ít chịu ảnh hưởng của đất liền với độ muối giao động từ 32 - 34 0/00. Quần đảo có rất ít vùng được che chắn trước ảnh hưởng của gió bão.

Theo danh mục thống kê, hiện nay trên địa bàn xã đảo Tân Hiệp (Cù Lao Chàm) có 07 di tích được xếp hạng cấp quốc gia và 01 di tích xếp hạng cấp tỉnh (gồm 2 di tích khảo cổ học và 6 di tích kiến trúc nghệ thuật).

Khu dự trữ sinh quyển thế giới là danh hiệu được UNESCO công nhận đối với những vùng địa lý có sự nổi trội về đa dạng sinh học, các hệ sinh thái tự nhiên và nhân văn mang tính toàn cầu. Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An được công nhận vào ngày 26/5/2009.

Làng rau Trà Quế xã Cẩm Hà nằm cách trung tâm Hội An khoảng 2,5 km về phía Bắc. Nơi đây như một cù lao sông nước, được bao bọc bởi sông Để Võng và đầm Trà Quế. Khi nhắc đến địa danh Trà Quế, điều liên tưởng đầu tiên đó là nghề trồng rau truyền thống nổi tiếng có từ lâu đời, gắn kết với quá trình hình thành và phát triển vùng đất.